Eilanders zenuwachtig van Waddenagenda

BALLUM – Veel eilanders worden zenuwachtig van de Agenda voor het Waddengebied 2050, beweert raadslid Jan Wijnberg van Algemeen Belang Ameland. Tijdens de raadscommissievergadering van 10 januari lieten de raadsleden hun licht schijnen op het Uitvoeringsprogramma Waddeneilanden en de Waddenagenda.

De Waddenagenda, of Agenda, stroomlijnt alle partijen die zich bemoeien met de Wadden en gaat uit van twee gemeenschappelijke hoofddoelen voor het gebied: een voor de Waddenzee en een voor het Waddengebied. De hoofddoelstelling voor de Waddenzee is ‘duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en het behoud van het unieke open landschap’. Het hoofddoel voor het Waddengebied is dat het in 2050 veilig, vitaal en veerkrachtig is.

Het Uitvoeringsprogramma 2021-2026 van de Agenda voor het Waddengebied 2050 is opgesteld door het Regieteam Uitvoeringsprogramma. Hierin werken de Waddenprovincies, het Rijk, de vastewal gemeenten, de eilandgemeenten, de waterschappen, de Coalitie Wadden Natuurlijk, de Waddenvereniging, de samenwerkende havens, de visserijorganisaties, de landbouworganisaties, Rijkswaterstaat, het Omgevingsberaad en de Beheerautoriteit Waddenzee samen aan een toekomstbestendige koers voor het Waddengebied.

Waddeneilanden

Er is ook nog een Uitvoeringsprogramma de Waddeneilanden, dat door de gezamenlijke Waddeneilanden is opgesteld met als doel zoveel mogelijk geld los te krijgen uit Den Haag. Het doel hiervan is: het versterken van toekomstbestendige Waddeneilanden waar in een gezonde en aantrekkelijke omgeving gewoond, gewerkt en geleefd kan worden. Het Waddenprogramma komt voort uit de Regio Deal, die voor de Wadden is mislukt.

De Waddenagenda

In 2009 is de Waddenzee aangewezen als Werelderfgoed. Daarmee veranderde de kijk op de Waddenzee. De benoeming gaf gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de instandhouding van de Waddenzee en bood tegelijk inspiratie om de kwaliteiten van het Waddengebied veilig, vitaal en veerkrachtig te benutten.

De afgelopen jaren is hard gewerkt om vanuit die verantwoordelijkheid en inspiratie een gezamenlijke koers vast te stellen in de Agenda voor het Waddengebied 2050 (december 2020). Deze agenda bundelt bestaande ambities, doelen en strategieën van Rijk en regio, bevat ook aanscherpingen en benoemt de belangrijkste opgaven en dilemma’s. De Agenda vormt het vertrekpunt voor beleid en beheer van het Waddengebied en voor de gesprekken over de realisatie en financiering.

Het Rijk, de Waddenprovincies, vastewal- en eilandgemeenten, waterschappen, natuurorganisaties, visserij, havens, recreatiesector en landbouw hebben de Agenda voor het Waddengebied 2050 opgesteld. De landbouworganisaties, de gemeente Noardeast-Fryslân en de Waddenvereniging hebben de Agenda uiteindelijk niet ondertekend.

Ondertekening

Ameland had ook beter niet kunnen tekenen, zegt raadslid Jeppe Groenewold van VVD nu. “We worden steeds verder teruggedrongen,” zegt raadslid Jeroen de Jong van het CDA. Met de ‘we’ bedoelt hij de eilanders. Zijn fractie en Ameland’82 waren vorig jaar de enige twee die om die reden niet instemden met het stuk. William de Jong van AmelandEén ziet juist mogelijkheden om mee te praten over wat er kan en mag.

Kritisch en zenuwachtig

Raadslid Jan Wijnberg van Algemeen Belang Ameland is het meest kritisch. Eerst kregen de Waddeneilanden te maken met Natura 2000 en nu komt de Agenda daar overheen. “Veel eilanders worden er zenuwachtig van.” Om draagvlag voor die natuurwet te creëren werd het cultuurhistorisch medegebruik op de Waddeneilanden in overleg met de bewoners vastgelegd in een bijlage. Na de invoering van Natura 2000 werden de eilanders toch met diverse ge- en verboden geconfronteerd. Wijnberg somt op wat er sinds de vaststelling van de natuurwet is teruggedraaid:

• Het vissen met een hoekwant (botlijn) en staand want vanwege het aalbeheersplan. Het vissen met netjes van 40 cm hoog en 50 meter lang mag geen staand want heten, vindt Wijnberg. Een staand want bestaat uit honderden meters net van 1 á 2 meter hoog. Het verbod om te vissen met een botnetje werd later weer teruggedraaid, zij het met beperkingen.
• Bot kloppen, waarbij er met afgaand water platvis in de netten wordt gejaagd, is niet helemaal verboden, maar kent wel grote beperkingen.
• Het belangrijkste verbod geldt het vangen van zeebaars met een netje, terwijl het met een hengel wel mag. Daar zit de hengelsportlobby achter, meent Wijnberg. Hij vindt het maar een wonderlijk verbod, want er zijn ongeveer 800.000 hengelaars en 400 botnetje vissers op de eilanden.

Nu of nooit

Wijnberg is wantrouwend. Hij vreest dat er in de toekomst nog veel meer verboden komen, zoals een verbod op het betreden van het wad om vogels rust te gunnen, afsluiten van stukken strand vanwege broedende strandbroeders, verbod op pieren steken, mossels en kokkels zoeken, zeegras knippen en strandrijden. Ook een verbod op Wadexcursies ligt wat Wijnberg betreft in de lijn der verwachtingen. “Het is nu of nooit!” zegt hij over pleiten voor behoud van cultuurhistorisch medegebruik. Als de eilanders niet oppassen mogen ze nog maar 250 gram cranberries of bramen op hun eigen eiland plukken en het zetten van een netje is ook aan steeds meer regels onderhevig. Het raadslid wordt witheet van de plannen om de toegang tot de Feugelpôlle verder te beperken, zoals het ministerie van LNV wil en waar Staatsbosbeheer uitvoering aan geeft. Wat Wijnberg betreft gaan de instanties uit van verkeerde aannames. Dat er minder broedvogels op de Feugelpôlle zitten komt volgens hem niet van verstoring door mensen, maar door extreme tijen water en de moordzucht van grote hoeveelheden bruine ratten, die een veilig onderkomen hebben gevonden in de ruimtes tussen de brokken steen aan de voet van de nieuwe dijk. Wijnberg is zwaar teleurgesteld in Staatsbosbeheer en spuugt zijn boosheid in de microfoon tijdens de raadscommissievergadering.

Leefbaarheid

Het ABA-raadslid is bezorgd over het verdwijnen van de cultuurhistorische gebruiken. Hij beschouwt dat als een verlies van leefbaarheid. “Wij menen dat de mensen die nu begonnen zijn met de uitvoering van de Waddenagenda zich hard moeten maken om een en ander terug te draaien, met name het belachelijke verbod op het vangen van zeebaars die nu, dood of levend, teruggezet moet worden door de netjevissers.” Als dat niet wordt teruggedraaid, dan verwacht hij weinig draagvlak op Ameland voor de Waddenagenda.

Burgemeester Leo Pieter Stoel benadrukt dat het Programma de Waddeneilanden en de Agenda voor het Waddengebied 2050 niet in beton zijn gegoten. De raad kan zienswijzen indienen om bij te sturen en de mogelijkheid van historisch medegebruik zwaarder aan te zetten.

In de komende raadsvergadering van 31 januari wordt er verder over gediscussieerd alvorens de hamer valt.