Terreinbeheerders en het padenweb

HOLLUM – Het eiland is in trek en wordt druk betreden. Ook de natuurgebieden, die niet altijd goed gedijen onder veelvuldige betreding. Er ontstaat een padenweb en de wirwar aan sporen en paden maken dat er bijna geen rustig gebied voor de dieren meer is en dat planten worden platgetrapt. Het is voor veel eilanders een zorgwekkende ontwikkeling en voor terreinbeheerders een ingewikkeld onderwerp dat zich niet gemakkelijk laat oplossen. PA vroeg de gemeente, It Fryske Gea, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en uiteindelijk ook VVV Ameland hoe zij kijken naar de wildgroei aan weggetjes. Conclusie: een oplossing is niet eenvoudig, we moeten het samen doen en het laatste woord is hier nog lang niet over gezegd. Een Hollumer heeft er een plan voor dat kan bijdragen aan de oplossing.

Staatsbosbeheer

Staatsbosbeheer heeft het er regelmatig over, laat boswachter Marjan Veenendaal in een uitgebreide reactie weten. Het is niet iets van de laatste tijd, maar het aantal olifantenpaadjes neemt wel steeds meer toe, constateert zij. “De ene keer blijven ze klein of verdwijnen weer en de andere keren worden de paadjes paden.”

Hoe de paden ontstaan is een combinatie van vele aspecten, zegt Veenendaal. “Toename van het aantal recreatieve activiteiten, groepsactiviteiten, GPS tochten, meer MTB-ers, meer wandelaars in de bossen, meer evenementen. Het is mens eigen om op ontdekkingstocht te gaan, te voet, te paard of met de fiets. Over het algemeen gebruikt men daarvoor de geëigende paden, maar soms is dat niet voldoende en wil men meer. Men zoekt meer afwisseling of uitdaging en gaat zelf op ontdekkingstocht. Ook de toeristische ontwikkeling op het eiland speelt een rol. We willen de gast steeds meer bieden, ze voorzien van allerlei gemakken, parkeerplaatsen, meer bezienswaardigheden. Dit alles zet de natuur onder druk. Het gevolg laat zich zien, door de ontwikkeling van o.a. olifantenpaadjes.” In de afgelopen corona periode was er sprake van meer drukte. Er worden meer ommetjes gemaakt. Veenendaal: “Lekker naar buiten en dan wil men niet gestuurd worden door borden of andere verboden. Eilanders laten zich horen en ergeren zich aan anderen, maar ook onze gasten geven dit terug. Is de insteek de boel beter te reguleren? Dan vraagt dat van iedereen een bijdrage en soms een aanpassing in het gedrag van eilanders en gasten.”

Hoe krijg je iedereen op één en dezelfde lijn? Is het te redden met meer borden en meer handhavers? “Meer borden in de natuur is niet wat wij voor ogen hebben,” zegt de boswachter. “Je hebt soms borden nodig om de regels te benadrukken en om de handhavers in hun kracht te zetten. Waar het naar ons idee vooral om gaat zijn de fatsoensnormen en het gedrag van mensen. Het besef dat soms dingen gewoon niet kunnen, omdat het broedseizoen is of omdat het een zeer uniek stukje natuur is. Laten we daar zuinig op zijn en dat koesteren. Het blijft een lastige discussie.”

Zodra mensen een spoor zien, nodigt dat uit om er langs te gaan. Of het nou gaat om een wildwissel of een pad gebruikt door jagers of dat er ergens een stuk bos wordt onderhouden. Ook al worden paden geblokkeerd met takken of andere fysieke obstakels, men loopt er omheen. Veenendaal: “Het wordt zelfs opzij gedrukt of gelegd om het pad vervolgens toch weer in gebruik te nemen. Wij bespeuren soms totaal geen respect voor signalen, borden of een rechtstreekse uitleg aan de mensen in het veld. Men leest niet, men ervaart het wel en ziet dan niet de schade die men aanricht. De natuur komt dan op de tweede plaats. Dat is erg jammer, want juist de natuur is het podium waarin wij mensen mogen acteren, maar doe dat wel respectvol!”

Veenendaal zegt ook iets over de schadelijkheid van de veelheid aan smalle paadjes. Het beeld dat ontstaat is onrust in het landschap en dat is niet echt mooi te noemen. Daarnaast ontstaat er versnippering van het terrein, waardoor er geen grote rustgebieden meer zijn voor vogels en dieren en ze dus continue verstoord worden. “Ook de vegetatie kan zich op de betreden locaties niet ontwikkelen en blijft kaal. Zeker als de paadjes door gebieden gaan waar een zeldzame plant voorkomt, dan moet het niet zo zijn dat men er dwars doorheen banjert. Als beheerder zouden we nu menig pad kunnen gaan blokkeren met takken en stammen. Is dat afdoende? Voorlopig zijn de paadjes dan nog steeds zichtbaar en zal het een tijd duren voordat de paadjes verdwijnen en worden opgenomen door de natuur. En onze ervaring leert dat er dan wel weer een alternatief paadje ontstaat. Kortom het zou niet verkeerd zijn om samen met de beheerders, maar ook met de omgeving te werken naar het respectvol gebruiken van de paden en dus de natuur. De paden structuur die in de bossen en duinen al is aangelegd, is naar ons idee goed en geeft een mooie variatie in de beleving, daar hoeft niet meer bij. Dus het terugdringen van de olifantenpaadjes is een mooi streven die we graag omarmen, maar dat kunnen we niet alleen.”

It Fryske Gea

Arjan Verbiest die voor It Fryske Gea het Oerd beheert heeft veel minder te maken met die olifantenpaadjes. “Dat komt natuurlijk omdat onze natuurgebieden verder van de dorpen liggen en niet alle recreanten de moeite nemen naar het Oerd te fietsen of wandelen,” laat It Fryske Gea weten.

De terreinbeheerder van het oostelijke deel van Ameland kan zich verder vinden in wat Marjan Veenendaal van SBB erover heeft gezegd.

It Fryske Gea voegt nog toe: “We herkennen ook dat de routes die na een evenement in telefoons zijn opgeslagen voor ATB-liefhebbers nog wel eens een probleem vormen. De fietsers gaan tijden daarna nog door afgesloten gebied, waarvoor een eenmalige vergunning is afgegeven.

Ook zoeken wandelaars aan de Waddenzeekant van het Oerd nog wel eens een alternatieve route nadat een storm de bestaande paden langs het Wad heeft ondergespoeld. Daar helpen we ze soms even bij door versteviging van het pad aan te leggen op de oorspronkelijke plaats.”

Arjan Verbiest is als opzichter op Ameland altijd bereid tot samenwerking.

Rijkswaterstaat Noord-Nederland

“Als Rijkswaterstaat hechten we grote waarde aan de openbare toegankelijkheid van onze terreinen,” laat Anne van der Meer van RWS weten. “Dit is mogelijk zolang er geen wezenlijke verstoring van natuur en natuurwaarden plaatsvindt die vanuit de Natura2000 beheerplannen bescherming verdienen.” Van der Meer vindt het lastig vast te stellen of er sprake is van toenemende wildgroei van paden. “Interessant is juist te weten waarom wandelaars, ruiters en mountainbikers van de oorspronkelijke bewegwijzerde paden afwijken. Heeft het met de toegenomen (corona)recreatiedruk te maken, ontbreken er routebordjes of is het een kwestie van veranderend gedrag? Rijkwaterstaat richt zich vooral op het waterstaatkundig beheer, het bieden van veiligheid tegen overstromingen. Mocht de ‘wildgroei’ aan wandel- en ruiterpaden als een structureel en steeds groter wordend probleem worden gezien dan adviseren wij het onderwerp te agenderen voor de uitvoerende Natura2000 overleggen. Afhankelijk van de uitkomst zal RWS bekijken waar en hoe er kan worden samengewerkt.“

Gemeente Ameland

In Ballum op het gemeentehuis begrijpen ze de zorgen. “In algemene zin zien we meer druk op de natuur, omdat de horecagelegenheden dicht zijn en mensen de natuur meer opzoeken. Daarnaast is het bijzonder jammer dat mensen zich vaak niet bewust zijn van het feit dat ze een storende factor zijn als ze zich buiten de geëigende paden wagen. Voor de komende tijd is het zeker een vraagstuk om ook vanuit de gemeente aandacht voor te hebben,” laat woordvoerder Heidi Bunicich namens de gemeente weten.

VVV Ameland

Ook Cinto Prosperi van VVV Ameland is bekend met het probleem. “Het doet zich al jaren voor. Zeker mountainbikers willen steeds een alternatieve route kiezen en dat wordt in de hand gewerkt doordat er geen uitdagende route(s) zijn. Een jaar of 5 geleden is er een voorstel gedaan door Casper van de Kamp voor een eiland route met meerdere segmenten en startpunten. Officieel is er geen mountainbike route, dus zou je deze sport formeel niet kunnen beoefenen op Ameland. Dat is natuurlijk geen optie. Daarom zou het een goed idee zijn om wel een route te ontwikkelen. Dan kun je ook handhaven op gebruik op andere plekken.”

Het voorstel is na een eerste bijeenkomst op het gemeentehuis nooit verder uitgewerkt, zegt Prosperi.

“Wat meespeelt is de steeds individuelere instelling van gasten. We willen onze eigen weg ontdekken en gaan. Dat geldt ook voor wandelaars en dat zijn niet alleen maar gasten. Voor wandelaars wordt het weer logisch om verse mountainbike paden te bewandelen.

Het is een lastig probleem. Als je kiest voor afgezette routes, dan gaat dat weer ten kosten van de natuur en dat is zeker voor dieren die zich door de terreinen bewegen, funest. Een dilemma dus.”

VVV Ameland informeert gasten, geeft wandel- en fietsboekjes uit met officiële routes die ook bewegwijzerd zijn. “We hebben vorige jaar nog een herdruk gemaakt van het SBB boekje met routes. Voor ons is geen handhavende taak weggelegd en dat willen we ook niet. Dat is niet onze rol.”

Samen

Er is inmiddels contact gelegd tussen de verschillende terreinbeheerders, VVV Ameland en gemeente. Er wordt gewerkt aan een voorlichtingscampagne. Op korte termijn zullen eilanders en gasten daar kennis van kunnen nemen. Intussen is voor eilanders de rol van rentmeester weggelegd, samen met de terreinbeheerders en met verantwoordelijkheid voor wat ons omringt.

Padenplan in de miëde

Lees hier over het plan van de Hollumer.

Jeanet de Jong
Jeanet de Jong

Jeanet de Jong stopt op 31 augustus 2023 met haar Persbureau Ameland. De nieuwsvoorziening wordt onder dezelfde naam, met een ander logo en andere opmaak als nieuwsblog voortgezet door een externe partij. De mailadressen gekoppeld aan de website verdwijnen.

Artikelen: 18280

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *