Tia en Rudolf van het Amelander Koffiehuys: ‘Het gaat niet alleen om de koffie, maar ook om de beleving’

Wie op het kerkplein van Nes wandelt kan misschien de geuren al ruiken die uit het Amelander Koffiehuys en Branderij komen. Een verborgen pareltje noemt een van de bezoekers het Koffiehuys. In het karakteristieke pand met een sfeervol terrasje schenkt Tia de koffie die door haar man Rudolf wordt gebrand, en delen ze met liefde alles wat zij weten over hun grote passie; koffie.

‘Het is inmiddels alweer bijna negen jaar geleden dat we op Ameland zijn “aangespoeld”, zoals de Amelanders dat noemen, zegt Tia. ‘We komen oorspronkelijk van de wal. Met ons gezin hebben we vele vakanties doorgebracht op het eiland. Toen we een keer op de haven van Holwerd aanreden riep Rudolf spontaan; “Lijkt het jullie leuk om op Ameland te gaan wonen?”. De kinderen riepen allemaal volmondig ja. En zo kwam van het een het ander.
We namen een week de tijd om te verhuizen en hebben direct geregeld dat de kinderen naar school konden. Rudolf werkt in het transport en ging daarvoor aan de wal en ik ging gelijk aan de slag in de schoonmaak bij Eilandverhuur en deed de zorg voor de kinderen en het huishouden. Onze kinderen zijn inmiddels uitwonend.’

Passie voor koffie

Tia: ‘We wonen aan het kerkplein in Nes, middenin het centrum. Onze woning en het Koffiehuys zijn onderdeel van een beschermd dorpsgezicht, dat nog stamt uit de tijd van de Amelander walvisvaart. De huizen zijn dan ook nog steeds in de stijl van de commandeurswoningen van destijds. Vanwege de authenticiteit van onze woonplek en onze affiniteit met eten, drinken en koffie besloten wij om een Koffiehuys en Branderij te openen, omdat dit van oorsprong ook een ambachtelijk beroep was. Dat past goed bij het dorp en de geschiedenis, en ook bij mijn horecaverleden. Koffie is bovendien een mooi en laagdrempelig product. Je kunt het op elk moment van de dag drinken en bij elke gelegenheid.’

Rudolf: ‘Het was voor ons wel een sprong in het diepe. We kopen onze koffies in via een importeur van This Side Up, uit Amsterdam. Dat is een importeur die het, net als wij, belangrijk vindt dat de koffies duurzaam zijn en dat de koffieboeren daar een eerlijke prijs voor krijgen. Elke koffie is met zorg en op gevoel uitgekozen. Onze importeur heeft ons heel goed op weg geholpen en kennis laten maken met verschillende koffieboeren.
Wij realiseren ons ook heel goed dat wij een belangrijke schakel zijn voor de koffieboeren. Hoewel we alleen via internet of telefonisch contact hebben, voelen wij ons toch verbonden en staan wij er een beetje anders in dan de gemiddelde grote koffiebrander. Als wij eenmaal een koffie van een koffieboer opnemen, dan houden we hem ook. Want als wij de koffie het volgende jaar ineens niet meer kopen, valt er een deel van het levensonderhoud voor hen weg. Natuurlijk moeten wij er zelf ook een boterham mee verdienen, maar het begint bij de koffieboer. Als dat wegvalt, valt alles weg.’
Tia: ‘Daarbij heeft Rudolf zich helemaal toegelegd op het koffiebranden. Dat is echt een vak apart.’

We vullen elkaar aan

Rudolf: ‘Dat koffiebranden heeft nog wel wat voeten in aarde gehad, want ik had geen idee wat het allemaal in hield. Er is maar weinig lectuur te vinden over het koffiebranden en wat er is, is in het Engels. Ik heb eerst een kleine koffiebrander gekocht waar 1 kilo in gaat. Je moet toch ergens beginnen!
In het begin heb ik behoorlijk wat koffie verknoeid. Er komt ook wel aardig wat scheikunde bij kijken. Wij branden de koffie niet met behulp van een computer en software, maar het is echt handwerk, met een temperatuurmeter, timer en je eigen zintuigen. Je moet de juiste kleur zien te krijgen, want kleur is smaak bij koffie. Elke keer dat je in het proces iets anders doet, heb je ook weer een andere smaak. Het is dus een kwestie van het juiste recept, of brandprofiel, zoals we dat noemen, te vinden en dat dan steeds precies zo te herhalen. Ik heb veel geprobeerd en zo vind je dingen uit.
Het is de kunst om het lekkerste recept te ontdekken als we een nieuwe koffie binnen krijgen. Ik doe dan een aantal brandingen, en dan gaan we proeven. Inmiddels durf ik wel van mezelf te zeggen dat ik een goede koffiebrander ben. Maar dan komt de volgende stap. Want ik kan nog zo goed branden. Als Tia er dan niet op de juiste manier koffie van zet kan het als nog mis gaan. Maar gelukkig komt dat eigenlijk nooit voor. Wat Tia kan, dat kan ik dan weer niet. Want je kunt wel een cursus volgen en jezelf barista noemen, maar dan ben je er nog niet. We vullen elkaar mooi aan.’

Er ontvouwt zich altijd wel een gesprek

Tia: ‘De koffie die Rudolf brandt serveer ik in het Koffiehuys. Welke koffie dat is verschilt soms per dag of om de week. En het is inderdaad zo dat het van de koffiebonen en de branding af hangt welke koffie je er van kunt maken. Niet alle brandingen zijn hetzelfde. Als het buiten erg warm is of er is een hoge vochtigheidsgraad dan is dat van invloed op de branding en dus op de koffie. Zo past een donkere branding beter bij espresso dan bij koffie. En zo kun je niet van alle bonen cappuccino maken, omdat de smaak soms botst met de melk.
Ook dat is een soort puzzel die je in elkaar moet zetten. We serveren bijvoorbeeld ook koffie met havermelk. Inmiddels zijn we erachter dat onze koffie uit Uganda daar heel goed bij past. We proberen iedere koffie zo te maken dat hij voor iedereen het lekkerst is.’

Rudolf: ‘Ik ben drie dagen in de week op pad met de vrachtwagen en als ik thuis ben help ik Tia in het Koffiehuys. Dan probeer ik ook weleens in de winkel te branden. Het geeft voldoening om het hele proces te laten zien. Mensen hebben daar namelijk vaak geen idee van. In alle koffies op de wereld kunnen wel achthonderd verschillende smaken zitten. Ik laat graag zien wat er in zo’n branding van dertien minuten gebeurt.’

Tia: ‘Ook het koffiezetten duurt wat langer, omdat het allemaal handwerk is. Maar klanten hebben daar wel geduld voor, want ze vinden het ook leuk om te zien hoe het allemaal in zijn werk gaat. En uiteindelijk heb je dan ook wel een ontzettend lekker kopje koffie. Ook als je helemaal niet hoeft te weten hoe het allemaal werkt kun je hier lekker zitten en gewoon een gezellig praatje maken.’

Rudolf: ‘Er ontvouwt zich altijd wel een gesprek met de mensen. Het kan niet snel en dat hoeft ook niet want het is ook een manier om te onthaasten. Je trekt wat blikken koffie open en vertelt over geuren en kleuren. In de zomer lukt dat niet altijd als het druk is, maar dan wachten mensen buiten en nemen de omgeving in zich op of maken een praatje met elkaar. Het past allemaal heel goed bij het eilandritme. Mensen genieten van de koffie en gaan met meer kennis over het product de deur uit. De beleving van onze klanten is voor ons net zo belangrijk als de koffie zelf.’

Amelands product

Tia: ‘We zijn eigenlijk altijd bezig met koffie. Als we ergens anders zijn kijken we hoe daar de koffie geserveerd wordt, welke koffiebonen er gebruikt worden. Koffie is ook echt overal!’
Rudolf: ‘Het leuke is ook dat je elke dag weer nieuwe dingen leert. De koffiewereld is maar een klein wereldje. Je kent elkaar en soms komen mensen uit dat wereldje speciaal naar Ameland om onze koffie te proeven. Zo leer je steeds weer van elkaar en dat geeft voldoening.’
Tia: ‘We zijn nu ook een eigen koffie aan het telen. Het is een koffie die gemaakt wordt van een plant met een knolgewas die in het wild voorkomt op Ameland. In mei gaan we weer oogsten en dan maken wij daar Cichorei  koffie van. Een echt ambachtelijk Amelands product dus.’
Rudolf: ‘We drogen de knol en snijden die in stukjes en vervolgens rooster ik dat op de brander. De Cichorei  koffie zet je als een filter koffie, maar hij heeft een totaal andere smaak. Er zit iets bitters in, maar ook een lichte karamel smaak.
Cichorei komt uit de tijd van Napoleon, toen er belasting betaald moest worden over koffie. Omdat mensen inventief zijn gingen ze toen Cichorei  koffie maken. Onze Cichorei  koffie is voor ons echt heel bijzonder. Het is nieuw voor ons en het voegt echt iets toe. Omdat het helemaal je eigen is: je hebt het gezaaid, geteeld en bewerkt en er energie in gestoken. Het gaat echt bij je horen.’
Tia: ‘Ik vind het leuk om te ontdekken hoe ik deze koffie voor iedereen naar wens kan maken. Kan het in een latte macchiatto? Kan ik het ook in gerechten verwerken? Hoe kan ik het nog verfijnen?’

Workshop, beleeftuin en een kopje thee

Tia: ‘In de wintermaanden is het natuurlijk rustiger op het eiland en geven we op de maandag op aanvraag workshops. Dit is een allesomvattende workshop waarin we informatie geven over de bonen en het ras. En de mensen gaan ook zelf een koffieboon cuppen. Zo noem je het proeven, omschrijven en beoordelen van een koffie. Je kunt het een beetje vergelijken met een wijnproeverij, maar dan met koffie. Dat doen we zodat de mensen na afloop van de workshop de koffie goed kunnen omschrijven en presenteren.’

Rudolf: ‘Zo bedenken steeds wel weer nieuwe dingen. Nu zijn we aan het werk om een beleeftuin in te richten. We hebben alles opnieuw bestraat en gaan kleine kweekkassen neerzetten die we willen vullen met koffieplanten, Cichorei  planten en kruiden die mensen kunnen toevoegen aan de koffie. Ook gaan we het inrichten met verschillende soorten bloemen en planten zodat het mooi bij ons en bij het huis past.

Op de vraag of ze de koffie nou nooit eens zat zijn antwoordt Rudolf volmondig nee. ‘Ik kan echt onbeperkt koffie drinken. Al moet ik er wel bij zeggen dat het dan over kwaliteit koffie gaat. Uit een pad of cup sla ik liever over, tenzij ik echt omhoog zit. Doe mij maar Katana, een koffie uit Congo. Als klanten die proeven vinden ze dat echt een smaakexplosie.’
Tia: ‘Welke koffie bij mij favoriet is verschilt per week, maar op dit moment vind ik de Cichorei koffie heel bijzonder. En er is ook een koffie uit Indonesië die zich mooi leent voor een ijskoffie. Maar ik drink ook wel eens een kopje thee. Even wat anders.’

Woon jij op Ameland en heb je een bijzonder verhaal te vertellen voor een van onze rubrieken of ken je iemand met een goed Ameland verhaal die dat graag met ons wil delen? Laat het ons dan weten via info@persbureau-ameland.nl