Panagathos – over een blootkalender en scheepsklok

NES –  Het verhaal van de Panagathos is nog lang niet uit. We ontdekten de betekenis van de naam, de originele Amerikaanse naam en we hoorden waar delen van het schip zijn gebleven. Sinds de publicaties daarover kwamen er meer verhalen boven water.

Zo mailde Willem Wilstra, oud stuurman van de Gebroeders Luden, over zijn aandenken aan de Panagathos. Hij nam het kladjournaal en een melkkan mee.

Ook kwam er een verhaal los over de deurtjes uit de Panagathos, die een tweede leven begonnen in een caravan. Ameland had in de jaren zestig/ zeventig verschillende caravanbouwers en de smalle deurtjes uit het schip, meegenomen door jutters, deden fantastisch dienst in de vakantiehuizen op wielen. Een Amelander stuurde een mailbericht met de volgende inhoud: “42 jaar geleden stond er op Boomhiemke een kleine witte caravan. Die heette naar het vergane schip en de voordeur van die caravan kwam van dat schip. De caravan was eigendom van dominee.”

En er is meer van de Panagathos op het eiland te vinden. In Nes hangt de scheepsklok boven een schoorsteenmantel. Cor Gransbergen nam hem mee, toen hij naar het schip was gevaren om voor verzekeringsman Jaap Groenewold van berger Doeksen te kijken of het schip te bergen was. Dat bleek niet het geval, de Panagathos werd opgegeven. 

De scheepsklok ging mee naar Ameland net als het sloepenkompas. De Panagathos had twee sloepen, weet Gransbergen zich te herinneren. Zeker een daarvan is op Terschelling beland, maar in ieder geval één sloepenkompas ging naar Ameland.

De scheepsklok hing in de kajuit aan de wand en toen die van de wand werd geschroefd, bleef een lichte cirkel over als bewijs dat daar iets ronds had gehangen. De mannen, die weet hebben van die geschiedenis en daar af en toe over verhalen, hebben allen een ondeugend lachje om de mond.

Om te verhullen dat hij het apparaat van de wand had gehaald zocht Gransbergen naar iets om ervoor in de plaats te hangen. De lichte cirkel moest hem niet verraden. Elders in de hut hing een kalender met blote dames en die kreeg het plekje van de scheepsklok. Volkert Doeksen, die ook aan boord was gegaan, scheen met zijn staaflantaarn door de hut en zag de kalender met de mooie foto’s. Gransbergen: “Wat hij toen zei is niet voor herhaling vatbaar.” De Amelander zal in zijn vuistje hebben gegniffeld: Doeksen werd afgeleid door het bloot en de klok was voor hem.

De oud-walvisvaarder gaf de reddingsboei met de naam erop aan een jutter uit Hollum. Die heeft hem als trofee in zijn schuur met jutterschatten hangen.

Van twee voorwerpen weet Gransbergen niet waar ze zijn gebleven. Aan boord was een jachtgeweer en een vuistwapen. Volgens de verhalen was het jachtgeweer te groot om mee te nemen en bleef het aan boord achter toen de Amelanders Groenewold, Gransbergen, Johan Hengst en Frits van Lier met Doeksen van boord moesten omdat het schip met knallen en kreunen begon te breken. Op de inventarislijst, ook die is bewaard en bevindt zich in het archief van Gransbergen, staat een revolver en naar het schijnt is die meegegaan naar Ameland.

⇒ tik Panagathos in bij ZOEKEN voor meer over dit Liberty-schip