Nog meer tetraëder op Ameland

HOLLUM – In 2019 kocht ik een huisje aan de Westerlaan in Hollum. Aan de zijkant bij de weg staat een betonnen paal met een geknikte top. Ik had dat soort palen wel meer gezien, maar er nooit zo acht op geslagen. Totdat ik voor de Amelander Musea Bunkerexcursies ging doen, tochten op de fiets langs locaties waar iets te vertellen valt over de oorlog. Bij het Bunkermuseum in de duinen achter Sier aan Zee staat een rijtje van die palen. Er ligt er zelfs een voor de deur, als stoep. Ze hebben dus met de oorlog te maken.

Tetraëder

Het zijn tretraëder, versperringsdriehoeken, die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter op het strand werden geplaatst. De strandversperring voorkwam dat pantservoertuigen, landingsvaartuigen en vliegtuigen het strand konden gebruiken. De Duitsers maakten er een onderdeel van de Atlantikwall van, de verdedigingslinie langs de kust van Europa. De betonnen palen werden destijds langs de kust van heel Nederland aangetroffen.

– in het filmpje hieronder ziet u hoe die palen op het strand stonden –

Viervlak

Het zijn dus zijn versperringen van betonnen palen. Zes palen vormen vier gelijkzijdige driehoeken. Tetraëder betekent viervlak, de palen vormen een zeer sterke constructie van een piramide met vier vlakken. De zes balken wegen ieder 120 kilo en ze werden met draad en schroeven aan elkaar vastgezet. Soms werd bovenop de versperring een mijn geplaatst. De tetraëders langs de kust worden ook wel kust-tetraëders genoemd of beton-tetraëders. De Duitsers noemden het ‘Betonsperre’.

Afrastering

De palen waren niet bedoeld als afrasteringspaal, maar onderdeel van een constructie. Na de bevrijding werden de tetraëder losgeschroefd en werden de afzonderlijke delen door de Amelanders gebruikt als versteviging van afrastering of als onderdeel van een pad. Het materiaal was welkom, want na de oorlog was overal gebrek aan.

Behalve bij Westerlaan 8 en het Bunkermuseum, kom je ze tegen langs de Strandweg bij Nes, langs de Verbindingsweg aan de Ballumer kant van de hoge diek, langs de Smitteweg bij Ballum, de Lombokweg bij Hollum, de Tjetteweg en Badweg bij Hollum en in het weiland onderaan de dijk.

Bezettingserfgoed

Intussen staan de palen er al zo'n 80 jaar en zijn ze door weer en wind begroeid met korstmossen. Onverslijtbaar. De een staat recht, de ander scheef, de een staat alleen, de ander met nog een samen of met meer in een rij palen. Ze horen er helemaal bij en vormen een deel van het bezettingserfgoed. 

Intussen heb ik er een hele verzameling van aangelegd en er komen regelmatig exemplaren bij. Op plekken waar ik al duizenden keren langs ben gelopen, ontwaar ik nu opeens delen van tetraëder. De Oranjeweg bijvoorbeeld. Hoeveel stappen heb ik daar niet liggen, hoeveel fietssporen? En toch zag ik pas een paar weken geleden de twee palen voor het eerst. Ze zijn toegvoegd aan de verzameling. Die is inmiddels uitgerust met een kaart waar de palen op zijn aangegeven.

De Bunkerexcursies zitten er weer aan te komen, in kleine gezelschappen, families. Die excursies zijn interessant, leerzaam en leuk. Ook over de tetraëder. Te boeken via de Amelander Musea.

Weet u ook een paal met een geknikte kop te staan, stuur dan graag een foto met vermelding van de locatie. Dan maken we de verzameling compleet.

Jeanet de Jong

jeanet.de.jong@knid.nl.

Bekijk hier meer foto's.