Ingezonden – Het Amelander hamsterwiel

HOLLUM – Jacob Dijkstra kwam een decennium geleden op Ameland wonen en hij houdt van het eiland, maar ziet ook ontwikkelingen die hem niet bevallen. Waarom moet Ameland het Ibiza van het noorden worden? Hij werpt de vraag in het midden. Een ingezonden mededeling, PA plaatst ze van harte om discussie op gang te brengen, verschillende visies op een zaak te laten zien en om zaken helder te krijgen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de ingezonden brief ligt bij de afzender.

Het Amelander hamsterwiel

In rap tempo worden bijna alle ‘pandjes’ opgekocht door enkele ondernemers. Het ‘te koop’ bord hebben we zelden gezien, het bord ‘verkocht’ des te vaker. Voor een normaal mens is een hypotheek bijna niet meer te krijgen maar voor deze superondernemers is dat geen enkel probleem. Niet zo raar want de huurders staan al te trappelen. Ameland moet immers het Ibiza van het noorden worden en daar heb je veel personeel bij nodig, heel veel personeel! De markt wil het nu eenmaal.

Twee dingen waar ik mij enorm aan stoor:

Wanneer en waar is er ergens op het eiland beslist dat wij het Ibiza van het noorden willen worden?

De markt wil het nu eenmaal?

Het eerste komt zo nog wel maar voor nu de tweede. ‘De markt wil het nu eenmaal’ is een klassieke non-argument van ondernemers en multinationals die veel geld verdienen (en sterk zijn) in een bepaald marktsegment. Voorbeelden te over bij de Unilevers en de Shell’s van deze wereld. Ook in ons geval is het enkel een roep om nog meer geld te gaan verdienen aan het luxe segment waar ze—eerlijk is eerlijk—wel erg goed in zijn. De kreet is een ‘self fulfilling prophecy’ en deze ondernemers weten dat zelf donders goed.

‘Kijk maar eens hoe graag de markt dit wil want mijn nieuwe tent zit alweer vol’. Dat er op het eiland ondertussen nauwelijks alternatieven te vinden zijn voor gezinnen die niet zorgeloos €7,50 voor een wijntje af kunnen tikken, wordt angstvallig stilgezwegen. Nogmaals; niks aan te doen, de markt wil het….. kuch!

Eén van de laatste kind/prijsvriendelijke restaurants wordt op dit moment omgetoverd tot een hippe loungetent. Niks nog even snel een bakkie, met uitzicht over de harbour en het Wad, voor de boot komt… ‘wou u nog wat fingerfood bij die latte macchiato… dat moet het worden! Onlangs is er gelukkig toch nog 1 vreemde eend in de bijt geopend. Bravo jongens en ga zo door!

Voor al die luxe rennen hippe kids met oortjes in, druk heen en weer over de vlonders. Van heinde en verre worden deze jongvolwassenen aangerukt om de verwende toerist met z’n dikke portemonnee vooral niet te laten wachten. Heeft u wel eens goed opgelet hoe dat gaat? Met militaire precisie treedt een systeem in werking zodra die dikke portemonnee het zachte kussen raakt en de verwarming automatisch aanspringt. Als je goed kijkt zie je een kastesamenleving van horeca personeel. De schoonmakers, afwassers en glazenruimers onderaan en de ‘outdoor sectormanagers’ en koks bovenaan. Als je jezelf wekenlang het schompus rent als afruimer (zonder kapotte glazen uiteraard want die worden hoofdschuddend geturfd door een andere ‘snot op ‘e lip’ ) heb je heel misschien een kleine kans om het tot bestellingopnemer te schoppen.

Redelijk bizar in mijn ogen maar ik denk dat die discussie buiten de strekking van dit stukje valt en voor een volgende is —hoe ga je fatsoenlijk met personeel om in 2021—daar mag een deel zich namelijk ook nog wel eens flink over achter de oren krabben wat mij betreft! Vindt u het gek dat eilanders minder graag het belangrijke werk in de horeca op willen knappen? Kijkend naar de gapende kloof tussen gevraagde inzet en beloning/respect…ik niet.

Het punt van dit stuk is de vicieuze cirkel—of hamsterwiel—waar sommige Amelander ondernemers ons doelbewust in werpen. Om al die luxe te kunnen leveren heb je namelijk heel, heel! veel personeel nodig die ook ergens moeten slapen. De pandjes worden opgekocht om het nijpend tekort aan slaapplaatsen voor personeel op te lossen. Dit tekort veroorzaken ze zelf moedwillig door het midden en lagere segment de markt uit te drukken.

Nu wordt het wellicht wat tricky want liberaal Nederland roept in koor… ‘de markt bemoeien we ons niet mee’. Daar kan ik nog een eind in meegaan tenzij één marktsegment de hele samenleving (in)direct beïnvloedt. Het luxe segment laat nu rücktsichtlos het hele eiland naar haar pijpen dansen. Overal personeelshuizen, krapte in de woningmarkt, kerkpleintjes die bijna volledig zijn omgetoverd tot (permanent lijkend) terras, fietspaden waar de horeca een bord plaatst dat zegt…fietsers afstappen!?.. en een slag volk dat met een aardappel in de keel vindt dat ik dankjewel moet zeggen als ze, na minutenlang midden op de weg te lopen, me doorlaten. De gegoede zestigers (met hondje) die de Range Rover of Jaguar voor mijn oprit parkeert, om vervolgens schaapachtig kijkend uit te stappen met de opmerking… o, mag dat niet?… ga ik serieus nog eens een heel stuk aan wijden!

Het in de dorpskernen opkopen van alles wat beschikbaar komt om dit hamsterwiel gaande te houden vind ik een inbreuk op de leefomgeving. Wie een rondje maakt, pikt de peroneelshuizen er meteen uit. Hoewel het hekje meestal knap geverfd is zie je meteen dat niemand binnen ook maar enige binding met z’n omgeving heeft. Rolluiken naar beneden en kozijnen dichtgeplakt, je zou bijna denken dat wat binnen gebeurt eigenlijk niet door de beugel kan?

In Ballum blijft het stil want het is niet aan ons wie een huis koopt, is de redenering. Dat klopt in principe maar het is wel jullie taak om de leefbaarheid op peil te houden en te controleren of wat daar binnen gebeurt wel volgens de regels is. Een gemeente heeft volledige vrijheid om regels te stellen aan verkamering, de locaties waar dit kan en de mate waarin. De criteria verschillen een beetje van stad tot stad maar meestal is sprake van strengere regelgeving en vergunningen wanneer meer dan 2 volwassenen die geen gezin vormen een zelfstandige woning bewonen. In ijl tempo is in alle (studenten)steden de laatste jaren regelgeving ingevoerd om juist deze verkamering tegen te gaan en ‘pandjes’ opkopen als belegging te ontmoedigen.

Belegging zei je?… nee hoor! De versie die met gevoel voor drama en een kleine snik in de stem over het eiland gaat is dat barmhartige Samaritanen al deze jongvolwassen graag een schuilplaats tegen de regen, wind en kou willen aanbieden. Vergeef mijn cynisme maar je hoeft geen rekenwonder te zijn om te weten hoeveel man/vrouw/kind/mens je in een huis moet drukken voor het uit kan. Al helemaal als je zelf in de hand hebt wie en hoeveel dat er wanneer gaan zijn.

Ik wil graag uit dat hamsterwiel en kijk daarvoor vragend naar de gemeente en de Amelanders. Naar de gemeente om de verkamering van prima gezinswoningen aan banden te leggen, strenger beleid en controles voor personeelshuisvesting plus quota. Naar de Amelanders om te vragen of dit echt is wat we willen….Ibiza van het noorden.

Ik ben er nooit geweest en hoef er niet heen ook. Mijn vakantiestekje is Elba. Een klein lommerrijk, prachtig groen, authentiek Italiaans eilandje voor de kust van Toscane. In veel opzichten lijkt het qua sfeer en gevoel op het Ameland waar ik 12 jaar geleden zo graag kwam wonen…alleen wat warmer en hogere bultjes. Dat Ameland verandert in rap tempo in een ‘tourist hotspot’ wat ik mijn leven lang ‘als de pest’ gemeden heb bij privé vakanties. Als ik om mij heen luister, sta ik niet alleen in deze opvatting maar daarna wordt het stil. Begrijpelijk als je bedenkt hoezeer alle eilanders in verschillende settingen elkaar tegenkomen en met elkaar verbonden zijn.

Ondertussen blijven we, naar mijn mening, als eiland gevangen in dat hamsterwiel dat door enkelen in stand gehouden wordt. Laten we in elk geval als bewoners, ondernemers en gemeente de discussie aangaan hoe we daaruit kunnen komen. Veel is mogelijk als mensen zich eerst maar eens openlijk gaan/durven uitspreken. Ik trap dan ook maar af op deze wijze en realiseer me dat het voor sommigen misschien wat ongenuanceerd en hard klinkt. De nuance en balans is wat mij betreft dan ook allang ver te zoeken. Tegen ondernemers die zich persoonlijk aangevallen voelen kan ik alleen maar zeggen; ‘wie de schoen past trekke hem aan’. Ik vind de uitwassen van de ‘race to Ibiza’ een gotspe maar belangrijker nog:

Ik mis de bruine kroeg waar je een biljartje kan leggen,

Ik mis restaurants waar mijn jonge kinderen al rennend met een lach verwelkomt worden,

Ik mis een plate gehaktbal,

Ik mis bekenden van de wal die een dagje Ameland te duur vinden,

Ik mis het stel op sandalen en matching outfit dat hun bammetje op het Joop Edes bankje nuttigt,

Ik mis het fatsoen op de terrassen, straten en in de winkels,

Ik mis oprechte vriendelijkheid en plezier in de bediening,

Ik mis het Ameland waar ik, nog maar iets meer dan een decennium geleden, zo graag kwam wonen.

Luxe eten met een topwijntje kan ik heerlijk van genieten op zijn tijd! Nog vaker neem ik net zo lief een betaalbaar biertje, laffe nootjes in een glas (met lepeltje) en/of een slobberwijntje….vrolijk lachend en kletsend met vrienden.

Met vriendelijke groet,

Jacob Dijkstra