Drama op Ameland veertig jaar geleden

HOLLUM – Veertig jaar geleden vond een drama plaats op Ameland: acht paarden verdronken bij de lancering van de reddingboot. Het eiland was ontdaan en vooral de families die paarden hadden verloren waren emotioneel onder het verlies. Het leidde tot gedichten, ingezonden brieven, vele artikelen in kranten en discussie.

Drama op Ameland

De dag na het ongeluk kwam meteen de roep om de paardentractie niet verloren te laten gaan en om te proberen opnieuw paarden voor de paardenreddingboot te krijgen. Lees het gedicht hieronder van Hollumer Janke de Jong-de Boer. Wat toen nog een emotionele oproep was, werd een paar maanden later werkelijkheid.

Knipselmap

Het gedicht is al die jaren bewaard gebleven in een knipselmap met materiaal over de verdrinking, het begraven in de duinen, het bezoek van de Koningin en de training van de nieuwe paarden. Vlak na het drama komt de KNZHRM, voorloper van de KNRM, met het principebesluit de paardentractie te willen handhaven, blijkt uit de publicaties. Drie weken na de ramp nuanceert de KNZHRM het besluit en is het opeens niet meer zeker dat de reddingmaatschappij de paarden terug voor de wagen wil.

Nieuwe paarden

In oktober van 1979 zijn er alweer vijf paarden aangeschaft die getraind kunnen worden voor de tractie van de boottrailer. Ze beginnen met droog oefenen, met boerenkarren in de duinen. Op 10 januari 1980 kan gemeld worden dat paarden en boot een eenheid vormen. Tien paarden, met acht beginnelingen, hebben geleerd de trailer met de Mr. Adriaan de Bruine naar het Suudwest te trekken.

Nieuwe klap

In 1984 wordt pas duidelijk dat de reddingmaatschappij afziet van de diensten van de paarden en dat er in 1986 een nieuwe, moderne reddingboot gestationeerd wordt in Nes. Later wordt dat de Ballumerbocht. In 1985 geeft b&w van Ameland te kennen de reddingboot wel over te willen nemen. De praktijk van de paardenreddingboot gaat terug tot 1824 en het gemeentebestuur wil dat reddingstation Hollum het visitekaartje van de KNZHRM en van Ameland blijft. De KNZHRM ziet er van af.

Showboot

Sommige voerlieden voelen er niets voor om als toeristische attractie verder te gaan en willen geen showboot naar het strand begeleiden. Anderen grijpen de kans de paardentractie te behouden, ook al is het als demonstratie voor de badgasten. De demonstratieboot gaat met een eigen stichting verder.

Laatste vaart als echte reddingboot

Op 19 september 1988 is de laatste vaart onder KNZHRM vlag. Vanaf die datum werd nergens ter wereld nog een reddingboot met paarden voor een reddingsactie naar zee gebracht. Een bijzonder tijdperk in het reddingwezen is voorgoed voorbij.

De gemeente koopt boot en boothuis en draagt die in 1988 over aan de nieuwe Stichting Paardenreddingboot Ameland.

Medeleven

In de knipselmap staan ook ingezonden stukken van mensen die het ‘weerzinwekkend’ vinden dat er paarden worden gebruikt voor iets waar ook tractors voor beschikbaar zijn. Een andere briefschrijver schrijft juist over de tranen die haar in de ogen schoten en over het medeleven dat de betrokkenen verdienen.

Oorzaak

Een paar bladen in de map zijn gevuld met een handgeschreven verslag met wat feitelijkheden en besluiten. Er staat geen naam onder, maar het lijkt door iemand van de KNZHRM te zijn geschreven. Gedateerd 17 augustus 1979, een paar dagen na het drama. “Het trieste ongeluk met de acht paarden te Hollum is een gevolg van een samenloop van omstandigheden”, valt te lezen. “Stormachtig weer met wind op de zuidwestkust, kokende ebstroom (wordt hier kolkende ebstroom bedoeld? – red.) steile oever, snel lanceren met daarbij het feit dat men onder deze omstandigheden het anker waarmee de bootwagen wordt vast gehouden niet heeft uitgebracht. Hierdoor kon de bootwagen in de diepe geul weg glijden, terwijl de sliphaken – waarmee de paarden waren vastgezet – niet konden worden bediend, c.q. weigerden.”

Wie de knipselmap eens in wil zien kan contact opnemen met de redactie.

Herdenking

Op woensdag 14 augustus is een speciale demonstratie en herdenking.

• 20.00 uur – Aanvang demonstratie en start vanuit het boothuis bij het Maritiem Centrum aan de Oranjeweg in Hollum.
• 20.10 uur – Korte stop bij het graf van de verdronken paarden, kranslegging burgemeester Gerard van Klaveren en Jan de vries namens de stichting Paardenreddingboot.
• 20.25 uur – Voortzetting van de route.
• 20.30 uur – Demonstratie op het Suudwest.

Drama op Ameland

De reddingboot moet uit!! een roep voor ons niet onbekend.

’t Is een gebeuren waar wij aan zijn gewend.

Ze liepen weer hard het bootpersoneel,

een Duits jacht was uit het gareel.

Veel mensen op het strand, want dit is,

vooral voor gasten, een belevenis.

Het met paarden in zee brengen van de reddingboot,

de belangstelling is meest enorm groot.

De boot is normaal van de wagen gegleden,

en toen zakte het 5 ton zware onderstel naar beneden.

Daar zaten aan vast de vier paarden, elk aan een zij.

Zij konden zich niet redden, ze kwamen niet meer vrij.

De paarden gingen met de wagen mee

en verdronken alle acht in de Waddenzee.

Twee van de tien stonden veilig aan land,

die moesten de wagen weer trekken op ’t strand.

En niemand van de aanwezige lieden,

die hier op enigerlei wijze nog hulp kon bieden.

Verbijsterd en verslagen zag men elkander aan

en velen zijn van ellende naar huis teruggegaan.

Aan de vier bij vier paardenlijven,

die later op de avond naar boven kwamen drijven,

kon men toen ruw gaan schatten

hoeveel kubieke meter water het gat wel moest bevatten,

Zoals ze voor de reddingboot kwamen,

zij aan zij, zo gingen ze samen.

De reddingboot met hun bemanning, zij deden hun plicht.

Om twee uur pas hoorden zij dit bericht.

Vier mensen gered, de boot binnen geloodst

dat is wel iets waarop kan worden geproost.

Zo’n tocht is nooit vrij van gevaar,

er staat na binnenkomst dan ook altijd een glaasje klaar.

Maar deze nacht kon dat niet gebeuren

Er was teveel om over te treuren.

Maar de voerlui van de boot, zij zijn ternauwernood ontkomen.

Zij hadden ons ook kunnen worden ontnomen.

En mensen laten wij nuchter stellen,

Zij kunnen het nog navertellen.

Op het strand vanmorgen lagen acht kadavers.

Zij werden op verzoek naast het reddingspad begraven.

Honderd zestig jaar heeft dit zo bestaan,

’t was uniek in de wereld, daar moet toch iets aan worden gedaan!

De schouders eronder, dit moet niet begraven

De paarden moeten als het enigszins kan, weer voor de reddingboot draven.

Janke de Jong-de Boer

15 augustus 1979

⇒ lees hier ook over de Paardenreddingboot