Column – Sylt en Spa

HOLLUM – De derde column van dit jaar gaat via een omweg over de spa van Westers en Kontour aan de Strandweg bij Nes en over het verkwanselen van eilandrijkdom voor geld.

Sylt en Spa

PA is er een paar dagen tussenuit. Aan de website te zien lijkt het alsof er niet gewerkt wordt, maar niets is minder waar. We zitten op Sylt, het Duitse Waddeneiland met Badstatus en kuurfaciliteiten, het mondaine eiland waar de happy few van Berlijn en elders flaneert en een tweede huis heeft en waar projectontwikkelaars de zaak stevig in hun greep hebben.

“Kijk daar maar eens goed om je heen.” Dat zei Frank van de 'Voice of Ameland.' Hij ziet in Sylt het schrikbeeld van een eiland waar Ameland zich niet aan moet willen spiegelen. Goed om ons heen kijken, dat is wat we doen. Helaas heb ik wat moeite om u er actueel van op de hoogte te houden, want hoe mondain Sylt ook is, ons appartementje heeft geen wifi. We zoeken daarom in Westerland een gelegenheid waar wel WLan te scoren valt en dat vinden we bij Café Orth.

Sylt, het is een interessant eiland met niet alleen een andere bodem dan Ameland, maar ook een andere geschiedenis. Het is geen zandhoop maar een deel van een eindmorene van een gletsjer. Je ziet er daarom keien en er zijn zelfs graven in de vorm van hunebedden te vinden. Er liggen diverse grafheuvels uit de tijd van de Vikingen en Sylt is een eiland van kliffen in bijna alle kleuren van de regenboog: Rotes Kliff, Weisses Kliff, Grünes Kliff en Buntes Kliff. Het eiland is hoog en wie hoog klimt kan diep vallen, van meer dan acht meter hoge kliffen, bijvoorbeeld. Sylt klom begin vorige eeuw hoog en maakte naam als kuuroord. Het Noordzeebad werd als heilzaam beschouwd, waar men eerst via badwagens ongezien in kon spartelen om enkele decennia later heel gezond in pislauw spawater overdekt te kuren.

We kijken goed om ons heen en snappen Frank zijn punt. Sylt heeft geweldige natuur, maar wat er aan bebouwing was, is op een enkel Friesenhaus na afgebroken om door projectontwikkelaars te worden herbouwd als appartementenflats of landhuizen in Friesenhaus stijl. Ze worden gebouwd als twee onder een kap, waardoor het uiterlijk een opgepompt huis is waar je 2, 3 of 4 miljoen voor neer moet tellen. De lieflijke jugendstilbadhuizen zijn afgebroken om plaats te maken voor een golfslagbad op de grens van strand en duin. De Sylters zijn met de moed der wanhoop vertrokken naar huizen op het vasteland. Zij konden bij lange na de woningen niet betalen.

Er zijn wel dertig, veertig columns over vol te schrijven, maar het summum van expansiedrift willen we u hier niet onthouden. In Keitum, een prachtig dorpje waar de mooiste Friesenhäuser zijn te vinden (onder meer huizen die in de tijd van de bloeiende Sylter walvisvaart zijn gebouwd door rijke Sylter Commandeurs), werd enkele jaren geleden op de rand van het wad gestart met een kuurcomplex met Europese subsidie en gemeenschapsgeld. U en ik droegen er aan bij en nu staat er een onaffe nieuwbouw ruïne. De projectontwikkelaar en gemeente dachten hun zaakjes goed op orde te hebben en begonnen alvast. De bevolking organiseerde zich en spande gerechtelijke procedures aan om drie jaar geleden hun gelijk te halen. De Spa werd onrechtmatig gebouwd en een investering van 13,5 miljoen, waaronder vele miljoenen gemeenschapsgeld, werd door het gootsteenputje gespoeld. Het is de nachtmerrie van Keitum die niet stopt zolang de ruïne er staat. Op het mooiste plekje aan de wadkant.

De ontwikkeling van Ameland lijkt ver verwijderd van die van Sylt en toch … ook wij hebben al nep-commandeurshuizen en appartementencomplexen in zogenaamde boerderijstijl. Ook op Ameland worden kleine vakantiehuisjes afgebroken om plaats te maken voor paleizen die duizend euro of meer per week doen.

Dat Frank en de zijnen Ameland proberen te waarschuwen voor een ontwikkeling die richting de Sylter variant gaat, is na het zien van dat eiland meer dan begrijpelijk.

Ameland moet zijn handen dichtknijpen en niet door rijkdom binnen te halen de echte rijkdom verspelen.

Jeanet de Jong