Investeringsplan Friesland: flexibiliteit noodzakelijk voor toekomstig energiesysteem

De energietransitie is in volle gang en de komende tien jaar zijn cruciaal voor de toekomst van ons energiesysteem. Als samenleving willen we vooruit in wonen, werken, welzijn, welvaart. Om dat mogelijk te maken, is een betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam energienet essentieel. In Friesland steekt netbeheerder Liander de komende jaren daarom 874 miljoen euro in het onderhoud en de uitbreiding van de energienetten. In het totale werkgebied van Liander komen de geplande investeringen in de periode 2026-2028 uit op 6,7 miljard euro.

Het investeringsplan beschrijft welke investeringen Liander de komende drie jaar doet en hoe de infrastructuur de komende tien jaar verandert. In de periode 2026-2028 werkt Liander volop aan de elektriciteits- en gasnetten in Friesland. Lees hier het volledige investeringsplan.

Die investeringen vertalen zich de komende tien jaar in onder meer:

• Het bouwen van tien grote elektriciteitsstations en de verbouw van nog eens elf stations
• Het plaatsen en aanpassen van ruim 3.000 transformatorhuisjes
• Het leggen van ruim 5.000 kilometer elektriciteitskabel

Planningen steeds realistischer

Het werkpakket van Liander neemt snel toe en tegelijkertijd ziet de netbeheerder dat niet alle projecten volgens planning kan worden afgerond. Dat kent meerdere oorzaken. Zo is op veel plekken een tekort aan ruimte voor nieuwe infrastructuur, is er een tekort aan technici en materialen en leidt de landelijke stikstofproblematiek tot vertraging. Daarnaast is er een afhankelijkheid van landelijk netbeheerder TenneT. Vertragingen op het hoogspanningsnet kunnen ook doorwerken in de projecten van Liander. En daarmee impact hebben op klanten.

Wel werkt Liander er hard aan de planningen steeds realistischer te maken. Zo gaat Liander in de toekomst vaker uit van een periode waarin een project klaar zal zijn, in plaats van een harde datum. Zodat klanten meer duidelijkheid krijgen.

Veel ontwikkelingen en hoge ambities

“De ontwikkelingen in Friesland gaan razendsnel”, zegt regiomanager Tim Altenburg. “Bedrijven en mensen thuis zijn volop aan het verduurzamen en er ligt een forse woningbouwambitie. Tegelijkertijd wordt het ook steeds drukker op het elektriciteitsnet. En dat maakt dat we niet al onze klanten op tijd kunnen helpen. Er wordt iedere dag heel hard gewerkt aan het uitbreiden van onze energienetten. En we zoeken naar nieuwe manieren om onze klanten sneller te kunnen helpen. Bijvoorbeeld in Drachten, waar we samen met onze klanten van start gingen met de gebiedsgerichte aanpak. Met als inzet om alle klanten een flexibel contract aan te bieden. En ruim de helft van de ondernemers heeft die inmiddels ook geaccepteerd. Een mooie ontwikkeling, waar we ook het nodige van leren. Die ervaring nemen we mee bij de verdere uitrol, in Friesland en daarbuiten.”

Samen versnellen

Het Friese energiesysteem moet de komende jaren ingrijpend veranderen om aan de groeiende vraag naar stroom en de duurzaamheidsdoelen te kunnen voldoen. Volgens netbeheerder Liander is vooral flexibel gebruik van elektriciteit essentieel om de capaciteit van het bestaande net beter te benutten.

Energie gebruiken op momenten dat er een overschot is, helpt om het netwerk efficiënter te gebruiken en nieuwe aansluitingen mogelijk te maken. De komende tien jaar wordt ingezet op een combinatie van versnelde aanleg van energie-infrastructuur en slimmer gebruik van bestaande capaciteit.

Samenwerking tussen overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties speelt daarbij een centrale rol. Liander benadrukt dat ook de politiek een belangrijke verantwoordelijkheid heeft: energie moet een integraal onderdeel worden van de ruimtelijke ordening, en beleid moet het flexibele gebruik van elektriciteit actief stimuleren.

In Friesland lopen al samenwerkingsverbanden waarin deze aanpak vorm krijgt. Zo werkt Liander met de gemeente Smallingerland aan een gebiedsgerichte strategie voor het energiesysteem. Daarnaast wordt binnen de Friese Energie Tafel (FET) samengewerkt met de provincie, gemeenten, Wetterskip Fryslân en maatschappelijke organisaties. Een belangrijk resultaat van die samenwerking is het Actieplan Netcongestie, waarin elf maatregelen zijn opgenomen om de druk op het Friese elektriciteitsnet te verminderen.

Investeringsplan ter consultatie

De investeringsplannen van de Nederlandse netbeheerders geven inzicht in welke projecten in de komende tien jaar worden uitgevoerd, waar de uitbreiding van het net nodig is en welke investeringen dat vraagt. De plannen worden elke twee jaar opgesteld, op basis van de scenario’s die Netbeheer Nederland heeft gepubliceerd.

Alle plannen liggen momenteel ter consultatie. Op 1 januari worden de definitieve versies ingediend bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Foto’s (C): Liander