Waarom vogels baat hebben bij een donkere nacht

Afgelopen weekend, tijdens de Nacht van de Nacht, stond in heel Nederland stil bij het belang van donkere nachten voor de natuur. Niet omringd zijn door overbodig licht bespaart energie en geld, maar is ook beter voor vogels. ‘Lichtvervuiling’ voorkomen kan bijvoorbeeld door ’s avonds lampen uit te doen in ruimtes waar je niet bent, zoals op zolder, in de schuur of in de tuin. Tuineigenaren kunnen tuinlampen gebruiken met zacht licht, die niet omhoog schijnen.

Langer wakker

Een omvangrijke studie uit 2024, uitgevoerd door Amerikaanse onderzoekers waarbij ruim zestig miljoen waarnemingen zijn gebruikt, laat zien dat nachtelijk kunstlicht vogels kan beïnvloeden. Zo blijven sommige vogels langer wakker en zingen ze meer. Andere effecten zijn al eerder bewezen en zijn zorgelijker.

Minder overlevingskans

Vogels die ’s nachts trekken raken door verlichting vaak in de war. Ze kunnen verblind raken door felle lampen van bijvoorbeeld hoge kantoren of boortorens en zich dood vliegen tegen verlichte objecten. Soms blijven ze eromheen cirkelen tot ze uitgeput raken. Trekvogels die overwinteren in gebieden met veel kunstmatig licht, starten hun trek eerder dan vogels in donkere gebieden. Hierdoor keren ze soms te vroeg terug naar hun broedgebied, wat hun overlevingskansen vermindert.

Kleiner leefgebied

De negatieve effecten van lichtvervuiling zijn divers. Overdosis kunstlicht kan bijvoorbeeld zorgen voor minder jachtgrond voor uilen, omdat bosmuizen alleen tevoorschijn komen in volledige duisternis. Minder muizen betekent minder voedsel voor uilen, waardoor hun leefgebied kleiner wordt.

Wat kunnen we doen?

Steeds meer bedrijven en gemeenten denken na over hun verlichting: ’s nachts hoeft het licht op kantoor niet aan en reclameborden hebben minder nut. Lampen kunnen worden afgeschermd, zodat ze een beperkt gebied verlichten. Ook individuen kunnen een verschil maken: lampen uitzetten in ruimtes die je niet gebruikt, zachte tuinverlichting gebruiken en licht dat omhoog schijnt vermijden. Door dit te doen, verbeteren we de leefomstandigheden voor vogels en andere nachtdieren.

Donkere nachten zijn belangrijk

De Nacht van de Nacht laat zien dat donkere nachten bijdragen aan een gezondere en veiligere omgeving voor vogels. Iedere keer dat we het licht uitdoen, helpen we de natuur een stukje beter.

Foto (C):  Bart van de Riet