Ondieptes, getij en weersomslag vaak onderschat

De KNRM-hotspotkaart laat zien op welke plekken watersporters vaak in de problemen komen

De Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) lanceert een hotspotkaart met vijf locaties waar watersporters vaak in de problemen komen door vastlopen of weersomslag. De kaart is onderdeel van de campagne ‘Ga goed voorbereid het water op’. Met flyers in jachthavens, informatie op sociale media, de website en bijdragen in (online) media informeert de KNRM watersporters over wat te doen bij problemen of noodsituaties op het water en hoe die te voorkomen zijn.

De hotspots zijn het Waddengebied, het IJsselmeer, de Zeeuwse wateren, de Biesbosch en de Randmeren. De eerste vier gebieden staan vooral bekend om het vastlopen op ondieptes. Vorig jaar kwamen de vrijwillige redders van de KNRM rond de driehonderd keer in actie vanwege boten die vastliepen. Na motorproblemen is dit de belangrijkste reden waarvoor de KNRM moet uitvaren. Door navigatiefouten lopen boten vast op ondieptes, wat vaak leidt tot schade aan de boot en paniek aan boord. Als dan het weer ook nog omslaat, leidt dat tot extra gevaarlijke situaties.

Vastloopplekken

Het IJsselmeer, en dan met name de noordoostkant, is zo’n gebied waar de reddingboten van de KNRM geregeld uitvaren om boten los te trekken van zandbanken. Rondom ‘de Steile Bank’, een zandbank tussen Lemmer en Oudemirdum, gaat het van twee meter diepte ineens naar dertig centimeter. Ook vlak bij Stavoren, op het ‘Vrouwenzand’, eindigt voor veel watersporters een dagje zeilen abrupt doordat ze vastlopen.

Veel strandingen zijn te voorkomen als watersporters de tonnenlijn volgen en binnen de vaargeulen blijven. Dat ziet ook Eric Rodenhuis, schipper van KNRM Stellendam aan het Haringvliet. “Dan willen ze de vaarroute even afsnijden, of ze hebben oude kaarten. Het verandert zo snel. Als je denkt dat je het weet omdat je hier jaren geleden ook hebt gevaren, dan gaat het dus mis. Soms komen ze ermee weg omdat het vloed is. Maar de volgende keer, met eb, liggen ze vast. Blijf gewoon binnen de tonnenlijn. Dan vaar je misschien een half uurtje langer, maar je hebt toch vakantie? Waarom zou je het risico nemen en vervolgens een halve dag verspillen omdat je vast komt te liggen?”

Ook op de Waddenzee zijn er bekende vastloopplekken, ziet Boudewijn Stal, schipper van KNRM Schiermonnikoog. Het gaat om onder Texel bij zandplaat ‘De Bollen’, tussen Vlieland, Terschelling en Harlingen, met name rondom de Boontjes, Vlielanderbalg en net buiten de Geul tussen Harlingen en West-Terschelling. En ook onder Ameland en Schiermonnikoog, net buiten de vaargeul en rondom Brakzand.

Biesbosch en Veerse Meer

Waar veel watersporters geen getij verwachten, is de Biesbosch. Ze leggen aan op een van de vele eilandjes en ontdekken aan het einde van de dag dat hun boot muurvast ligt. Voordat er een reddingboot op pad gaat, adviseert de KNRM watersporters om eerst zelf te proberen los te komen. Zet alle opvarenden aan één kant en duw dan de boot los.

Doe dit echter niet op het Veerse Meer, dat ook een bekende vastloopplek is vanwege de vele ondieptes. Door oesters op de bodem is er een groot risico op verwondingen. Vraag dan een boot in de buurt om een sleepje.

Het Veerse Meer wordt vaak onderschat. Hoewel het niet bekendstaat om de ondieptes, zijn er juist veel plekken waar watersporters snel kunnen vastlopen. Door oesters op de bodem is er ook een groot risico op schade en verwondingen. Het is daarom belangrijk om binnen de vaargeulen te blijven en bij vastlopen liever hulp te vragen dan zelf te duwen.

Waterplanten

Weer een ander type probleem zien KNRM-vrijwilligers rond de Randmeren in het Gooi: het IJmeer, het Gooimeer en het Eemmeer. Daar zorgt de waterplant fonteinkruid voor vastgelopen schroeven en verstopte koelwaterleidingen. Rond de zomer komen er steeds meer lange slierten fonteinkruid aan de wateroppervlakte te liggen. In de vaargeulen worden deze waterplanten ‘gemaaid’, waardoor de kans kleiner is dat de schroeven vastlopen of koelwaterleidingen verstopt raken. Het advies is dan ook om binnen die vaargeulen te blijven.

Betonning

Om vastlopen te voorkomen, zijn goede waterkaarten een must. De KNRM ziet nog te vaak watersporters zonder actuele kaarten of met een wegenkaart in de hand. Zeker op de Waddenzee en de Zeeuwse wateren kan een vaarroute afsnijden grote gevolgen hebben. Schipper Boudewijn: “Betonningen worden vaak verlegd. Als je even niet oplet, zit je in een ondiepe geul en duurt je tochtje van Lauwersoog naar Schiermonnikoog ineens zes uur langer.”

Weersomslag

Iedere zomer komen er watersporters in de problemen door een onverwachte weersomslag. De Zeeuwse wateren, bijvoorbeeld, worden omringd door eilanden waarboven makkelijk buien ontstaan, en op het relatief ondiepe IJsselmeer zorgt harde wind al snel voor flinke golven.

Drie belangrijke tips om te voorkomen dat je wordt overvallen door het weer:

•    Check bronnen: bij een goede voorbereiding hoort het checken van weerkaarten, de windvoorspelling, (bijvoorbeeld via windy.com) en de verwachtingen van het KNMI. Weerapps zoals Buienradar kunnen behulpzaam zijn, maar vaar er niet blind op, want ze ‘zien’ snel ontwikkelende nieuwe buien niet.

•    Kijk naar de lucht: wanneer de zon volop schijnt en het land goed opwarmt, ontstaan soms grote wolken in de vorm van een bloemkool. Zo’n wolk gaat regen en onweer loslaten en kan tot tientallen kilometers verderop zorgen voor een sterke wind uit een onverwachte richting zonder dat er een druppel regen valt.

•    Sla waarschuwingen niet in de wind: het KNMI geeft weerswaarschuwingen aan de hand van kleuren en locatiespecifiek, bijvoorbeeld per provincie of groot watergebied.

KNRM Helpt-app

In de campagne attendeert de KNRM watersporters op de KNRM Helpt-app. Met de app kunnen gebruikers vaarplannen maken, waterkaarten en informatie uit de omgeving raadplegen (zoals jachthavens, marifoonkanalen, watersportwinkels en bunkerstations) en de weersvoorspelling volgen. Ook is het mogelijk om snel en eenvoudig noodoproepen of assistentieverzoeken te versturen. Zo geldt altijd: veilig uit, veilig thuis!

Fotobijschrift: Ondieptes op het Veerse Meer – Foto (C): KNRM