Een duinlandschap vol leven begint op het strand

De Nederlandse kust bestaat voornamelijk uit brede zandstranden met daarachter hoge en brede duinen. Van de meer dan 15.000 kilometer Atlantische kust in West-Europa bestaat maar 3.000 kilometer uit duinen. Andere grote duingebieden vinden we bijvoorbeeld in Denemarken, Noord-Frankrijk en op de Duitse en Deense Waddeneilanden.

In deze duinen komen ongeveer 850 verschillende soorten planten voor (in heel Nederland komen er rond de 1400 verschillende soorten planten voor). Daarnaast vinden we in de duinen 400 a 500 soorten mossen en korstmossen. Ook broeden er in het duingebied 140 verschillende vogelsoorten (in totaal Nederland zijn dat er 190) en komt zeker de helft van de Nederlandse dagvlinders in het duingebied voor. Hoe ontstaat dit waardevolle duinlandschap?

Hoe ontstaan jonge duintjes op het strand?

Voor het ontstaan van duinen moet de zeebodem voor de kust niet al te diep zijn en bedekt met een laag zand. Door de branding wordt het zand in een golfpatroon neergelegd langs de kust. Zo vormen zich zandbanken vlak voor het strand. Onder gunstige omstandigheden brengt de vloedstroom het zand net iets verder naar de kust dan het bij eb weer wordt teruggenomen door de zee. Zo kan een zandbank steeds een stukje opschuiven en langzaam het strand bereiken. Een zandbank die het strand heeft bereikt, moet vervolgens drogen en door de wind landinwaarts worden geblazen.

Vloedmerkplanten

Op het strand spoelen veel resten van planten en dieren aan. Langs de vloedlijn stapelt dit organisch materiaal zich op. Hier krijgen kleine planten – vloedmerkplanten genoemd – een kans om wortel te schieten. Zeeraket is zo’n vloedmerkplant. Hij kan met zijn dikke bladeren erg veel zout verdragen. Als er wat van deze kleine plantjes zijn gegroeid, krijgen “duinvormers” de kans om de eerste duintjes te vormen. Deze duinvormers groeien bovenop het kleine duintje, waar het zoute water is weggezakt.

Duinvormers

Biestarwegras is zo’n duinvormer. Het houdt met zijn wortels en bladeren het zand vast. Hierdoor wordt het duintje steeds steviger en kan groter worden. Als het gras met zand bedekt wordt, is dat niet erg. Het kan namelijk weer dwars door het zand heen groeien. Ook een zoute golf kan het Biestarwegras prima verdragen. Als het duin ongeveer een halve meter hoog is, gaat er Helm groeien. Ook Helm groeit met het zand mee: wel een meter per jaar. Helm kan ervoor zorgen dat een duin vele meters hoog wordt.

Kustafslag

De vorming van jonge duinen komt vooral voor op de Waddeneilanden en op sommige plaatsen in Zeeland. In de rest van het kustgebied gebeurt vaak het omgekeerde: kusten worden afgeslagen. Bij een flinke, stormachtige wind is er van het strand soms weinig over. De zee “hapt” dan de onderkant van het duin weg. Bij rustig weer kan het duin weer aangroeien. Om kustafslag te voorkomen wordt sinds 1990 vanuit zee zand gestort langs de kust met schepen voor of op het strand. Daar kan de natuur duintjes van maken.

Het Groene Strand

Het strand is veel meer dan een grote zandbak: het zit vol leven. En daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. LandschappenNL, Vogelbescherming Nederland, Stichting Duinbehoud, IVN Natuureducatie en Stichting ANEMOON werken samen in project Het Groene Strand. Vrijwilligers rapen afval, beschermen broedvogels, verzamelen informatie en betrekken bezoekers door verhalen te vertellen over het leven en de natuur op het strand. Dit alles voor een mooiere natuur en natuurbeleving.

Wil je meer weten over natuur op het strand? Zie: www.hetgroenestrand.nl

Foto (C): Nico van Kappel