Hittestress bij melkvee: boomwallen kunnen verschil maken

Koeien die kunnen kiezen voor schaduw gedragen zich anders bij hitte dan koeien die dat niet kunnen. Dat blijkt uit een kleinschalig veldonderzoek op twee melkveebedrijven in de Noardlike Fryske Wâlden. Studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein onderzochten de invloed van houtwallen en elzensingels op het gedrag van melkkoeien. De voorlopige conclusie: natuurlijke schaduw kan een verschil maken, voor zowel koe als boer.

Minder grazen, meer rusten

Bij temperaturen boven de 27 graden grazen koeien minder en rusten ze meer. Deze waarnemingen komen overeen met eerdere onderzoeken die aantonen dat koeien bij hittestress hun activiteiten beperken om oververhitting te voorkomen.

Het gedrag van de koeien verschilde echter ook per bedrijf. Op het ene bedrijf hadden de dieren overdag toegang tot een schaduwrijke stal, op het andere niet. Dit had duidelijke gevolgen. Koeien zonder toegang tot de stal graasden meer, maar waren minder aan het herkauwen. Koeien die wél toegang tot de stal hadden, waren meer in beweging, graasden minder, maar herkauwden meer. Herkauwen is een belangrijke graadmeter voor het welzijn van koeien en essentieel voor een goede spijsvertering.

Boeren zien kansen, maar ook obstakels

Ter aanvulling op de observaties is er een enquête gehouden onder melkveehouders. Hier kwam naar voren dat veel melkveehouders zich bewust zijn van hittestress en maatregelen treffen zoals ventilatie in de stal, extra water en schaduw in de weide. Boomwallen worden door een deel van de boeren als kansrijk gezien, maar er zijn ook barrières, zoals extra werk en aanlegkosten.

Mogelijke win-winsituatie

Hoewel het onderzoek slechts twee bedrijven betrof en dus geen harde conclusies toelaat, onderstrepen de resultaten het belang van schaduw in het weiland. Boomwallen kunnen bijdragen aan dierenwelzijn én duurzaamheid, een win-winsituatie voor koe en boer.

De mogelijke positieve effecten zijn veelbelovend:

• Minder hittestress: Koeien voelen zich prettiger bij warmte, wat hun welzijn direct verbetert.
• Gezondere koeien: Minder stress betekent minder kans op gezondheidsproblemen en lagere kosten voor zorg.
• Betere herkauwactiviteit: Herkauwen is van belang voor spijsvertering en gezondheid.
• Hogere melkproductie: Koeien die goed blijven eten en herkauwen bij hitte, kunnen productiever blijven.
• Duurzamere bedrijfsvoering: Boomwallen dragen bij aan biodiversiteit, koolstofopslag en waterbeheer.
• Behoud van cultuurhistorisch landschap: Ze houden het kenmerkende coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden in stand.

De eerste feiten zijn helder, de potentie is zichtbaar. Vervolgonderzoek en praktijkervaring kunnen uitwijzen of landschapselementen zoals boomwallen structureel kunnen bijdragen aan een hittebestendige en toekomstgerichte melkveehouderij.

Foto (C): Vereniging NFW