Museumstuk van de Maand augustus 2017

HOLLUM – Museumstuk van de maand. Onder die titel presenteert Persbureau Ameland elke maand een opmerkelijk voorwerp uit een van de Amelander musea op deze site.

Met de samenwerking hopen beide partners de belangstelling voor de geschiedenis van Ameland te vergroten. Wellicht stimuleert het lezers ook een bezoek te brengen aan een van de musea.

Het Museumstuk van de maand is elke maand te zien in een vitrine in de hal van Museum Sorgdrager in Hollum of elders in een van de musea, zoals aangegeven. Bij de selectie kijken de Amelander musea ook naar opmerkelijke stukken uit de collecties van het Maritiem Centrum Abraham Fock en het Bunkermuseum in Hollum, het Natuurcentrum in Nes en het Landbouw-en Juttersmuseum in Buren.

Het sextant

De zeevaarder van nu kan dankzij GPS op elk moment van de dag zijn exacte positie op de wereldzeeën bepalen. De eerste zeevaarders moesten op basis van kennis van stromingen en heersende windrichtingen, en door naar de sterren te kijken, maar hopen dat zij uitkwamen op de plek van de bestemming.

Met de uitvinding van de Jakobsstaf in de 14e eeuw, een houten gradenboog, kon de zeeman de hoek van hemellichamen ten opzichte van de horizon meten om te zien op welke breedtegraad hij zich bevond. Wel moest hij door een gegist bestek bij te houden – grofweg de op het scheepslog afgelegde afstand in zeemijlen en de gevaren kompaskoers – nog steeds gissen op welke meridiaan, de positie op de kaart in noord-zuidrichting, zijn schip zich bevond.

De uitvinding van het sextant rond 1730 maakte het navigeren een stuk gemakkelijker. Wanneer de navigator om klokslag 12 uur zijn sextant op de zon richtte, een hoekmeting deed en op de kalender keek welke dag het was, kon hij zijn positie op de meridiaan min of meer exact berekenen. Door daarna poolshoogte te nemen, het meten van de hoek van de horizon ten opzichte van de Poolster, wist hij op welke breedtegraad hij voer. Et voilà, hij was op de plek waar de lijnen elkaar kruisen. Het was nog niet zo nauwkeurig als met GPS, maar het scheelde niet veel.

In het Maritiem Centrum Abraham Fock in Hollum zijn verschillende sextanten en een Jakobsstaf te zien. Dit exemplaar uit 1828 is als Museumstuk van de Maand augustus te zien in Museum Sorgdrager in Hollum.

bekijk hier alle

musumstukken van alle maanden op een rij

Jeanet de Jong
Jeanet de Jong

Jeanet de Jong stopt op 31 augustus 2023 met haar Persbureau Ameland. De nieuwsvoorziening wordt onder dezelfde naam, met een ander logo en andere opmaak als nieuwsblog voortgezet door een externe partij. De mailadressen gekoppeld aan de website verdwijnen.

Artikelen: 18280

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *