Milieueffecten van omstreden gasplannen in Waddenzee nog altijd onduidelijk

Het ministerie van Economische Zaken heeft een aanvullende milieutoets, die nodig is om een nieuw gasveld aan te boren in de Waddenzee, niet laten controleren door onafhankelijke deskundigen. Dat blijkt uit onderzoek van het journalistieke platform Pointer (KRO-NCRV). De onafhankelijke Commissie Milieueffectrapportage (mer) uitte in 2021 stevige kritiek op het milieueffectrapport voor gasboringen bij Ternaard. Wat daarmee is gedaan, is onduidelijk. 

Volgens deze Commissie mer – die in opdracht van het Rijk milieuvergunningen toetst – misten de plannen essentiële informatie over de gevolgen van gaswinning voor onder meer de natuur, broedvogelstand en bodemdaling. Ook was niet duidelijk hoeveel stikstof vrij zou komen bij de voorgenomen gaswinning in het Waddengebied. Het advies was dan ook om het rapport aan te vullen en opnieuw aan de commissie voor te leggen. Dat is alleen niet gebeurd, bevestigen zowel de commissie als het ministerie. 

Besluit ligt gevoelig

Commissievoorzitter Kees Slingerland weet daarom niet óf en in hoeverre zijn adviezen zijn opgevolgd. En dat terwijl staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) het besluit over eventuele gaswinning in de Waddenzee straks óók baseert op de milieueffectrapportage.

Slingerland: “De plannen die wij wél hebben gezien, waren onvoldoende om een besluit op te baseren.” Het Economische Zaken laat desgevraagd aan Pointer weten dat de aanbevelingen hoofdzakelijk in de verdiepende sfeer zaten en goed op te volgen waren.

Het is niet verplicht om de Commissie mer om een tweede controle te vragen. Maar dat het ministerie dat hier ook niet heeft gedaan, verbaast betrokkenen. Tegen de voorgenomen gaswinning bij Ternaard is veel weerstand, uit zowel binnen- als buitenland. Mede daarom is negen jaar na de eerste vergunningsaanvraag van NAM nog altijd niet besloten of het project doorgaat. Voor de Waddenvereniging is eens te meer duidelijk dat “nieuwe gaswinning niet kan, niet mag en niet past onder dit unieke natuurgebied.” Woordvoerder Frank Petersen: “Als onafhankelijke adviezen genegeerd worden is dat een slecht voorteken voor de bescherming die de Waddenzee nodig heeft.” 

Gokken met werelderfgoed

Oppositiepartijen reageren ontstemd. SP-Kamerlid Sandra Beckerman noemt het ‘gokken met werelderfgoed’: “Kritische adviezen van de Commissie mer moeten serieus worden genomen. Het is niet goed dat daar nu onduidelijkheid over is.” Tjeerd de Groot (D66): “Een kritische commissie mer moet voldoende worden betrokken bij het opvolgen van adviezen.” GroenLinks-PvdA wil “alles op alles zetten om gaswinning in dit prachtige natuurgebied en unieke werelderfgoed gebied te voorkomen.” Julian Bushoff en Glimina Chakor: “Juist daarom is het wat ons betreft noodzakelijk dat kritische adviezen van de Commissie mer ter harte worden genomen.”

Vijlbrief is al de derde bewindspersoon die het dossier Ternaard op zijn bureau heeft. Om een besluit te forceren, stapte de NAM begin dit jaar naar de Raad van State. Die gaf het kabinet tot uiterlijk 1 april. Daarmee krijgt een proces van jaren zijn apotheose. De NAM diende al in 2015 een vergunningsaanvraag in voor winning bij Ternaard. Dat daar nog altijd niet op is besloten, komt onder meer door grote maatschappelijke weerstand. Vanuit het buitenland kwam kritiek van onder meer UNESCO, dat zijn zorgen uitte over de Nederlandse omgang met het Werelderfgoed.   

In Nederland zelf keerden behalve natuur- en bewonersorganisaties ook de gemeente Noardeast-Fryslan, waaronder Ternaard valt, de provincie en het waterschap zich tegen de plannen. Vanuit het kabinet besloot nota bene Vijlbrief zelf in juli vorig jaar geen nieuwe mijnbouw in het Waddengebied meer te vergunnen. Omdat de vergunningsprocedure al jaren voortsleept, wordt voor Ternaard een uitzondering gemaakt. Als het kabinet een vergunning verleent, is die geldig tot en met 2037.  

Pointer, donderdag 14 maart om 20.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.